Reportage voor de Hogeschool Utrecht

“Dwalen door de stad en plekken ontdekken die je nog niet kent”

Door Tara Beck (april 2013)

Enig idee wat er vroeger allemaal in de Domtoren gebeurde? Waarom Utrecht eigenlijk een Pausdam heeft? Wie Suster Bertken is? En ben je ooit wel is op het Bruntenhof of Andreashof geweest? De Utrechtse binnenstad heeft nog zoveel wat wij niet weten. Dit weet stadsgids Iris Dijkstra maar al te goed. Ze geeft sinds twee jaar rondleidingen door de binnenstad van Utrecht en ontdekt zelf nog altijd nieuwe onbekende plekken.

Om 11 uur precies verzamelt een groep van acht geïnteresseerden zich op een van de bekendste plekken in Utrecht: het Domplein. Na een korte introductie van stadsgids Iris begint de stadswandeling. “Weten jullie waar de uitdrukking ladderzat vandaan komt?”, vraagt Iris om de aandacht van de groep te trekken. Iedereen knikt nee. “Hier dus. Toen de Domtoren nog in aanbouw was, werd de tweede verdieping een soort hangplek, waar flink werd gedronken. Dat was de bisschop, wiens kapel op de eerste verdieping lag, een doorn in het oog. Daarom deed hij ’s nachts vaak de deur dicht voor dronken lui die naar beneden wilden. De enige manier om dan nog naar buiten te komen, was via een ladder. Dat ging natuurlijk niet altijd even goed.” Iris vertelt ons nog wat andere weetjes over de Dom, om vervolgens verder te wandelen naar het Museumkwartier.

Onderweg naar de volgende stop maakt iedereen een praatje met elkaar. Het is een gezellige groep bestaande uit een mix van jong en oud. “Op zo’n rustige zondagmiddag is het eigenlijk heerlijk om een wandeling door de stad te maken en plekjes te ontdekken die je normaalgesproken niet ziet”, zegt Emmy, een van de deelnemers. We lopen langs de Pausdam, ook wel Het Paushuize genoemd. Het is een groot gebouw van rood met witte stenen. “Aan de stenen kun je duidelijk zien dat het in renaissancestijl is gemaakt”, laat Iris ons weten. Het huis is in 1517 gebouwd voor de enige Nederlandse paus Adrianus VI. Een ander monumentaal gebouw is de Truttige Tuyl. Bij het horen van deze naam begint iedereen te lachen. “Een woonhuis dat in 1970 door een groep krakers werd bewoond”, vertelt onze gids. “Zij streden voor het behoud van het huis. Vroeger woonde hier burgemeester Hans van Tuyll van Serooskerken. Naar hem is het pand vernoemd. En omdat de gevel nogal wat tierlantijnen heeft, is het de Truttige Tuyl geworden.”

Als we bij het Bruntenhof aankomen, laat Iris de huisjes zien die vroeger werden bewoond door de arme bevolking. Ze zijn nog in de oude staat en aan de voordeur kun je zien dat het heel kleine en lage huisjes zijn. “Dat zou een goede woning voor mij zijn, past perfect bij mijn lengte”, grapt Maurits, een van de kleinsten onder ons. Je merkt dat er een goede sfeer binnen de groep heerst. Grapjes worden afgewisseld met serieuze vragen. Door de interactie met de gids kun je zien dat iedereen erg betrokken is en interesse toont. Als we het tuintje van het Bruntenhof binnen lopen, voelt het niet eens meer alsof je in de stad bent. Het is een rustig, groen tuintje waar je kunt ontspannen. “Wat is Utrecht toch een geweldige stad, al die knusse groene hofjes”, zegt Emmy. Bijna alle deelnemers wonen zelf in Utrecht. Het is duidelijk op te maken dat ze vol lof over hun stad zijn. Er wordt meerdere malen een  opmerking gemaakt over hoe heerlijk ze het vinden om hier te wonen. Ook Iris heeft al 26 jaar haar stekje in Utrecht. “Wat ik zo leuk vind aan Utrecht zijn de stille verborgen plekken. Soms dwaal ik gewoon door de stad op zoek naar iets wat ik nog niet ken”, zegt ze.

Niet alleen de tuin van het Bruntenhof is een groene stille plek, ook het Andreashof is een rustgevend hofje in de binnenstad. Weer even verderop, in de Schalkwijkstraat, treffen we een eerbetoon aan Wilhelm Röntgen, de ontdekker van de röntgenstraling. Hij heeft destijds in Utrecht gewoond om te studeren. Iris leidt ons verder door kronkelige smalle steegjes. De hoofdwegen worden zoveel mogelijk vermeden. Tussen de Oudegracht en de Springweg staat het voormalige Gereformeerd Burgerweeshuis. Op de gevel staan twee kinderen gekleed in wit met blauw gestreepte shirtjes. “De kleuren staan voor het weeshuis. In deze kleding bleven de kinderen herkenbaar.” Tot slot zien we bij de Choorstraat de plek waar Berta Jacobsdochter oftewel Suster Bertken zich in de vijftiende eeuw liet opsluiten in de Buurkerk. Ze hoopte op die manier haar plaatsje in de hemel veilig te stellen. “Bertken heeft hier 57 jaar lang gezeten. Voor de Utrechters werd ze een luisterend oor waar zij terecht konden met hun problemen. Ze stierf wonderbaarlijk genoeg pas op 87-jarige leeftijd. In Utrecht is Suster Bertken een historische bekendheid geworden”, vertelt Iris.

Na een wandeling van ongeveer anderhalf uur komen we aan bij de Oudegracht-Weerdzijde waar nog wat wordt verteld over het ontstaan van de werfkelders. Op deze plek eindigt de stadswandeling. Ondanks de redelijk zonnige dag, heeft iedereen een rood blosje van de kou op zijn wangen staan. “Iemand zin in koffie?”, vraagt Maurits aan de groep. Om de dag goed af te sluiten wordt onder het genot van een warme kop koffie nog gezellig nagepraat in Café Graaf Floris bij het Domplein.